Durbarko Dukhanta (दरबारको दुःखान्त: राजपरिवार र संहार, मैले जसरी देखेँ)

जेठ १९, राती ८:३५ बजे- हिंड्दै गर्दा राजाका पाइला अचानक रोकिए, 'यहाँको बत्ती किन बलेन? दिपेन्द्रको एडिसीलाई तुरुन्त खबर गर।'   

'बाबा हानिबक्सने ?' ज्ञानेन्द्र सरकारले युवराजलाई सोधिबक्स्यो। दिपेन्द्र सरकारले महाराजधिराजको अनुहारमा हेरिबक्स्यो। राजाले सहमतिसूचक ढंगले मुन्टो हल्लाइबक्स्यो। त्यसपछि युवराजको बन्दुक गैंडातिर सोझियो। 

दरबारको दु :खान्त त्यस क्षण मैले युवराजको निवासबाहिर सडकबत्ती नबल्नुलाई आश्चर्यका रुपमा लिइनँ। अहिले फर्केर हेर्दा त्यहाँको अनपेक्षित अँध्यारोले केही भनिरहेको थियो।

राजदरबार हत्याकाण्ड एक्काइसौं शताब्दीको सुरुमै भएको सर्वाधिक सनसनीखेज घट्ना थियो । त्यसको कारण र पृष्ठभूमि के थियो ? २०५८ जेठ १९ गते त्रिभुवन सदनभित्र खासमा के भएको थियो ? 

त्यहाँ गोली चल्दाचल्दै छिर्ने पहिलो व्यक्ति हुन्– तत्कालिन प्रमुख शाही पाश्र्ववर्ती (एडिसी) सुन्दरप्रताप राना । 

‘दरबारको दुखान्त’ पुस्तकमा उनले आफूले आँखैअगाडि देखेको त्यो दृश्यको विस्तृत वर्णन गरेका छन् । राजाको एडिसीका रुपमा दरबारमा १७ बर्ष बिताउँदा देखेका अन्य थुप्रै अनुद्घाटित घट्नाको साक्षी पनि हुन् राना । राजसदस्यहरुको स्वाभाव–शैलीलगायत थुप्रै निजी प्रसंगहरु यहाँ पढ्न पाइन्छ । देशको राजनीति र छिमेकी मुलुकसँगको उतारचढावबारे पनि धेरै कुरा बुझ्न सकिन्छ ।

राजपरिवारको जीवन र अन्त्यको वृत्तान्त हो– ‘दरबारको दुःखान्त’, जसले नेपालको निकट इतिहास बुझ्न सघाउँछ ।